الکتروموتور (Electric motor) دستگاهی است که نیروی برق الکتریکی را به نیروی مکانیکی تبدیل می‌کند. شاید بتوان برای سادگی بیشتر بجای مکانیکی، کلمه حرکتی را بکار برد. تقریبا همه ما در علوم تجربی دبستان تبدیل نیروی الکتریکی به نیروی حرکتی یا جنبشی را دیده‌ایم و مثال الکتروموتور نیز یکی از همین موارد است.
تمامی الکتروموتورها به این شکل کار می‌کنند که نیروی الکتریکی را به قسمت سیم پیچ وارد کرده و یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کنند که باعث چرخش می‌شود. الکتروموورها هم می‌توانند با برق مستقیم DC و هم برق جریان متناوب AC کار کنند.
بعید نیست که تعداد بسیار زیادی از انواع الکتروموتورها وجود داشته باشند که هرکس بسته به نیاز و شرایط خود اقدام به خرید یا تولید یکی از آن‌ها می‌کند. تشخیص اینکه چه نوع الکتروموتوری مناسب شرایط و کار شما می‌باشد بسیار سخت و کاری نیازمند دانش و آگاهی بالاست؛ زیرا نیازمند تشخیص دقیق شرایط و همچنین تطابق کوچک‌ترین ویژگی‌های الکتروموتور با نیازها می‌باشد و باید به دست مهندسانی سپرده شود که دارای توانایی و مهارت ویژه‌ای هستند. حتی بسیاری معتقد هستند که الکتروموتورها به هیچ وجه دسته بندی یا انواع خاصی ندارند بلکه هر کس بسته به نیاز خود، سایز و قدرت الکتروموتور را تعیین می‌کند و سپس اقدام به سفارش یا تولید آن می‌کند. اما معمولا الکتروموتورها در شکل‌ها و اندازه‌های معینی در بازار ارائه می‌شوند که بیشترین کاربرد را دارند و در ادامه به انواع آن‌ها می‌پردازیم.
انواع الکتروموتورهای جریان برق مستقیم (DC):
- موتور مغناطیس دائم (PMDC)
- موتور موازی
- موتور سری
- موتور مپوند
- موتور خود تحریک
انواع موتورهای جریان برق متناوب (AC):
- موتور القایی
- موتور سنکرون
موتورهای خاص و جداگانه:
- موتور پله‌ای
- موتور DC بدون جاروبک
- موتور هیسترزیسی
- موتور رلوکتانسی
- موتور اونیورسال
در چه مواردی الکتروموتورها کاربرد دارند؟
کاربرد الکتروموتورها بسته به سایز و قدرتشان می‌باشد و با توجه به این دو مولفه در موارد مختلفی بکار می‌روند. الکتروموتورها بیشترین کاربرد خود را در صنعت نشان می‌دهند و سپس وارد زندگی ما می‌شوند. در صنعت معمولا از الکتروموتورهای کوچک‌تر و با ویژگی‌های فنی متوسط استفاده می‌شود و معمولا نیاز چندانی به قدرت بسیار بالا نمی‌باشد. اما از الکتروموتورهای بسیار بزرگ در مواردی همچون کشتی‌ها و مواردی که سطح کار به 100 مگاوات می‌رسد استفاده می‌شود. در زیر می‌توانید دسته بندی اجمالی از موارد استفاده از الکتروموتورها را ببینید:
- دیسک درایوها
- تجهیزات انرژی
- ماشین آلات
- کاربری‌های خانگی
- پمپ‌ها و دمنده‌ها
- فن و پروانه‌های صنعتی
همچنین یکی از ویژگی‌های حیاتی و مهم الکتروموتورها که امروزه بصورت گسترده در تولید انرژی نو بکار می‌رود، امکان احیاء و تولید انرژی مصرف شده بوسیله معکوس سازی مراحل حرکت الکتروموتور می‌باشد که باعث شده دانشمندان در دهه‌های گذشته به روش‌های بسیار راهگشایی برای تولید انرژی پاک دست پیدا کنند.
اصطلاحات مهم و اولیه مربوط به الکتروموتورها
یکسری اصطلاحات اولیه و پایه‌ای درباره الکتروموتورها وجود دارد که هر فردی از هر رشته‌ای بهتر است که با آن‌ها آشنایی داشته باشد تا در مواقعی که با یک الکتروموتور سر و کار دارد، بتواند نیاز خود را برطرف کند.
جریان
بار الکتریکی که بصورت مداوم وارد موتور می‌شود، یک سطح ولتاژ دارد که مدام تغییر می‌کند و ما برای اندازه گیری آن نیزا به یک فرمول خاص داریم تا بدانیم جریان ورودی موتور از چه قرار است. برای دسترسی به یک واحد مشخص و صحیح، دانشمندان نسبت تغییرات بار الکتریکی (q) را به زمان (t) به دست می‌آورند که معمولا اینکار باید با دستگاهی به نام آمپرمتر انجام گردد. واحد خروجی این فرمول آمپر نام دارد.
اختلاف پتانسیل
شاید برای کسانی که تاکنون در رشته الکترونیک تجربه‌ای نداشته‌اند، درک ماهیت بعضی از موارد کمی دشوار باشد. اختلاف پتانسیل یا اختلاف ولتاژ همان اختلاف یا تفاوتی است که باعث جاری شدن جریان به یک مدار بسته می‌گردد. واحد اختلاف پتانسیل ولتاژ (V) می‌باشد و با استفاده از ولت متر که در مدار بسته می‌شود اندازه‌گیری می‌شود.